Boston, de jaren 70. FBI-agent John Connolly tracht de Ierse gangster Whitey Bulger (Johnny Depp), de broer van senator William M. Bulger, over te halen om samen te werken met de FBI met het doel een Italiaanse maffiafamilie uit te schakelen. Whitey stemt toe, maar de onwaarschijnlijke samenwerking verloopt niet zoals gepland en Whitey groeit uit tot een van de meest beruchtste en gewelddadigste criminelen die Boston gekend heeft.
Geef jouw stem voor Black Mass
de Volkskrant recensie
Wel of geen rat? Dat is de vraag die meteen wordt aangesneden in Black Mass, als een van de criminelen uit de kliek van James 'Whitey' Bulger aanschuift bij de FBI. Ik zit hier nu wel en ik geef antwoord, benadrukt de gangster als de taperecorder aangaat, maar ik praat dus niet. Want praten met de politie, dat doe je niet. Die zelfbegoocheling, of in elk geval katholieke omgang met de omerta, is een onderliggend thema in Black Mass, waarin de onderlinge loyaliteit tussen de Ieren uit een Bostonse achterstandwijk zowel rotsvast als plooibaar blijkt. De biografische misdaadfilm van de Australische regisseur Scott Cooper bestrijkt de hoogtijdagen van gangsterbaas Bulger, die zijn positie en die van zijn gangleden halverwege de jaren zeventig aanmerkelijk verstevigt door een vertrouwensrelatie aan te gaan met een FBI-rechercheur. Die agent (Joel Edgerton) is ook een southie uit dezelfde achterstandwijk en zag als kind al op tegen de gangster. Dit contact tussen boef en agent pakt aanvankelijk goed uit voor de gezagsdrager: het brengt hem faam op het bureau én de geneugten van de omgang met gangsters, maar wordt zorgelijk zodra een achterdochtige superieur zich meldt op de FBI-burelen. De metamorfose van Johnny Depp tot blonde, helblauwogige en kalende Ierse gangster is vrijwel compleet; de bleke maffioso met vampiersblik is Depps meest intense en beste rol in tijden. Tegelijk is diens voorkomen zo eng dat het de film op momenten iets in de weg lijkt te zitten -dat iemand deze demonische crimineel ook maar een seconde zou vertrouwen, is moeilijk voorstelbaar. Wat Bulger onderscheidde van andere gangsters was zijn contact met de bovenwereld, allereerst via zijn broer: toppoliticus Billy Bulger (Benedict Cumberbatch). Black Mass toont iets van de onderlinge en nooit verbroken familieband, maar verklaart die niet. Cooper, die met Crazy Heart (2009) en Out of Furnace (2013) sfeervolle en sterk geacteerde, maar in dramatisch opzicht onvolkomen drama's regisseerde, refereert in Black Mass soms te ostentatief aan eerdere gangsterklassiekers: een venijnig onderonsje tussen Bulger en zijn getrouwen doet zozeer denken aan Scorsese's Goodfellas dat het afleidt. Toch valt er, naast het acteerwerk, veel te waarderen aan deze uit compacte scènes opgebouwde periodefilm. Black Mass wordt geen moment uitleggerig en blijft weg van valse heroïek. Een ongemakkelijk portret van een nare man. BB